Obecność przyrodniego rodzeństwa w systemie rodzinnym jest często bagatelizowana. Ma ono jednak głęboki i często nieświadomy wpływ na dynamikę relacji i życie każdego z członków. Ważne jest uznanie i znalezienie właściwego miejsca dla każdego, kto należy do systemu rodzinnego, niezależnie od stopnia pokrewieństwa czy okoliczności.
W naturalnym systemie rodzinnym dzieci mają swoje miejsce według kolejności urodzenia. Kiedy pojawia się przyrodnie rodzeństwo porządek pierwszeństwa i hierarchii może zostać zaburzony. Na przykład, pierworodne dziecko z pierwszego związku może nieświadomie czuć się „zdetronizowane” przez młodsze, biologiczne dziecko drugiego partnera, nawet jeśli chronologicznie jest starsze.
Każde dziecko ma prawo do swojego miejsca w sercu rodzica. Jeśli któreś z dzieci czuje, że jest „mniej ważne” lub nie ma swojego pełnego miejsca, może to prowadzić do rywalizacji, zazdrości, poczucia odrzucenia lub nieświadomego dążenia do zadośćuczynienia.
Dzieci, w głębokiej lojalności systemowej, są zawsze związane ze swoimi biologicznymi rodzicami. Kiedy rodzice się rozstają i wchodzą w nowe związki, dzieci często nieświadomie czują się rozszarpane między lojalnością wobec ojca a lojalnością wobec matki.
Dzieci często odczuwają lojalność wobec „opuszczonego” rodzica, co może utrudniać budowanie bliskiej relacji z nowym partnerem rodzica i jego dziećmi. Mogą nieświadomie sabotować nowy związek rodzica lub odrzucać przyrodnie rodzeństwo, czując, że w ten sposób są wierni swojemu biologicznemu rodzicowi.
Jeśli jeden z rodziców wchodzi w nowy związek i próbuje „wymazać” z pamięci lub nie uznawać swojego poprzedniego partnera lub dzieci z poprzedniego związku, to wykluczenie ma swoje konsekwencje dla obecnego systemu.
Dzieci z nowego związku (lub nawet przyrodnie rodzeństwo z poprzedniego związku) mogą nieświadomie reprezentować tych wykluczonych, nosząc w sobie ich ciężar, ich historie lub ich trudności. Mogą czuć się „nie na swoim miejscu”, mieć problemy z tożsamością lub nieświadomie przejmować losy wykluczonych. To może przenosić się nawet na kolejne pokolenia.
Dlatego tak ważne jest uznanie i uszanowanie poprzednich związków i dzieci z nich pochodzących, ponieważ one zawsze będą częścią historii rodziny.
Rozwody, konflikty, zdrady, traumy związane z poprzednimi związkami rodziców mogą nieświadomie przenosić się na relacje z przyrodnim rodzeństwem. Dzieci mogą odczuwać napięcia, które nie należą do nich, lub przejmować nieświadomie role w nierozwiązanych sprawach dorosłych.
Dla każdego dziecka kluczowe jest także poczucie przynależności. W rodzinach patchworkowych dzieci mogą czuć się „nie do końca” należące ani do jednej, ani do drugiej rodziny. Mogą mieć trudności z określeniem swojej tożsamości w obliczu złożoności rodzinnej.
Rywalizacja między przyrodnim rodzeństwem często wynika z walki o uwagę i miłość rodzica, a także o poczucie bycia „wybranym” i „ważnym” w nowej konfiguracji rodzinnej.
Jak z tym pracować?
W ustawieniach systemowych, aby uzdrowić relacje w rodzinach z przyrodnim rodzeństwem, często pracuje się nad:
1) Uznaniem i uszanowaniem wszystkich członków systemu, włączając w to byłych partnerów i dzieci z poprzednich związków.
2) Przywróceniem porządku i hierarchii, gdzie każdy ma swoje właściwe miejsce (np. „ty jesteś moim dzieckiem, a ty jesteś dzieckiem mojego partnera, i oboje macie swoje miejsce w tej rodzinie”).
3) Odseparowaniem przeszłych obciążeń od teraźniejszości, pozwalając każdemu na bycie wolnym od nieświadomych uwikłań.
4) Przyjęciem i zaakceptowaniem losu – zarówno swojego, jak i innych członków rodziny.
Uświadomienie sobie tych dynamik i praca nad nimi może znacząco poprawić relacje między przyrodnim rodzeństwem, pozwalając im na budowanie zdrowych więzi opartych na wzajemnym szacunku i przynależności.